Een introductie bij WOMEN & CHILDREN FIRST 2020
“Ik zit middenin een moment in mijn leven waar ik echt grenzen moet trekken - in de hoeveelheid van wat ik doe - om niet in burn-out te gaan. Ik denk dat dat interessant is. En ik zou die gedachte ook in mijn schrijven willen vatten: ik wil dit programma volgen, maar het is ook zo'n dens, intens programma... Maar als iemand met een beperking, weet je... in die mate dat ik kan deelnemen of naar een show kan gaan die begint om 10:00 en duurt tot 11:00... En ik denk dat dat misschien mijn invalshoek zou kunnen zijn, om dit niet te verbergen maar net heel zichtbaar te maken hoe dit werkt. Dat je [gewoon] een persoon bent die over toegankelijkheid schrijft, wil niet zeggen dat je je eigen behoeften rond toegankelijkheid onzichtbaar moet maken."
De bovenstaande tekst was een onderdeel van een gesprek tussen mijzelf, Kopano Maroga (programmator en dramaturg Vooruit), Marieke De Munck (curator WOMEN AND CHILDREN FIRST 2020) en Anaïs van Ertvelde in aanloop naar de tweede editie van WOMEN AND CHILDREN FIRST. Anaïs zou de artiest-als-getuige van het festival zijn en een schriftelijke, kritische reflectie maken van haar ervaringen, gedachten en gevoelens met betrekking tot het festival.
In het half uur dat we samen zaten, was er een thema dat steeds weer naar voor kwam: grenzen. Grenzen stellen om je energie te beschermen, om over je lichaam te waken, om je beperkingen te erkennen, en het recht om te kunnen kiezen hoe ver jij wil gaan in een situatie. De handeling van het stellen van grenzen komt steeds vaker voor in actuele debatten over het bewustzijn van en de toegankelijkheid tot een geestelijke gezondheid.
“Persoonlijke grenzen zijn richtlijnen, regels of grenslijnen die iemand creëert om redelijke, veilige en toelaatbare manieren te identificeren waarop andere mensen zich tegenover hen kunnen gedragen en hoe zij reageren wanneer iemand die grenslijnen overschrijdt."
Wat vaak niet naar voor komt in debatten, is de vraag wat juist de omstandigheden creëert waarin grenzen stellen nodig is. De impliciete, onzichtbare en vaak stille maar gewelddadige grenzen die in de samenleving bestaan. Grenzen die de alledaagse ervaringen van mensen met behoeften rond toegankelijkheid onzichtbaar maken, behoeften die anders zijn dan die van traditioneel gezonde, neurotypische mensen. Deze editie van WOMEN AND CHILDREN FIRST heeft geprobeerd een traject van het onzichtbare zichtbaar maken verder te zetten. Zoals bij elke poging waren er mislukkingen en waren er successen. Lessen die we leerden terwijl we voorzichtig stapten naar de continue onmogelijkheid om samen te zijn.
Naast de zeer zichtbare en ‘traditionele’ publieke voorstellingen en presentaties vonden er minder zichtbare interventies plaats, maar met veel langere of zelfs permanente implicaties:
“WOMEN AND CHILDREN FIRST heeft een publiek gedeelte, maar evengoed een niet-publiek gedeelte... zoals [bijvoorbeeld]... de workshop met Ilan Manouach. Daarvoor nodigden we een groep uit, bestaande uit tien à elf slechtziende en blinde mensen die geïnteresseerd zijn in het werken met hun stem... Ilan gaat met hen werken... en ze gaan echt onderzoeken wat het betekent voor... als je niet beschikt over je visuele vaardigheden, wat dat dan betekent om met muziek te werken. Hoe je een alternatieve muzieknotatie kunt maken, als je geen klassieke notatie kan lezen. Het is voor Ilan begonnen als een project voor mensen met een visuele beperking. Maar het project is er evenzeer voor mensen die geen muziek kunnen lezen en toch muzikaal zijn. Het wordt een driedaagse workshop tijdens WOMEN AND CHILDREN FIRST in het Vooruit-gebouw. Dat op zich is al interessant. We maken een lijn op de grond zodat mensen gewoon kunnen voelen wanneer ze het gebouw binnengaan en hoe ze naar de Ticketbalie gaan… Het is goed dat we een concrete workshop kunnen aanbieden. We zijn er zeker van dat hier mensen zijn die dit project ook zullen gebruiken in hun dagdagelijkse leven. We kunnen de deelnemers ook vragen stellen, zoals: "Hoe voelt dit voor jou?", "Is het een goed idee omdat dit permanent te installeren in de toekomst ”.”
Het belangrijke wat we kunnen meenemen van dit festival, zijn de echo's die het achterlaat. In het Vooruit-gebouw, bij de mensen die de voorstellingen en de workshops hebben bijgewoond. En als er enige hoop op een toegankelijke toekomst voor de kunsten in Vooruit, Gent of België in bredere zin is, dan moeten we deze echo's en weerkaatsingen omzetten naar structurele veranderingen. Grondige veranderingen in onze instellingen en in onze samenleving, die mee verantwoordelijk zijn voor de grenzen die we hebben gemaakt. Grenzen die historisch gezien mensen uitgesloten hebben. We zagen tijdens WOMEN AND CHILDREN FIRST hoe we de grenzen kunnen respecteren die we als individuen hebben gemaakt om onszelf te beschermen. Terwijl we tegelijkertijd beetje bij beetje ontdekten - met een zekere zachtaardigheid - hoe we echt voor elkaar kunnen zorgen.