Bassekou Kouyate: virtuoze snarenplukker na 10 jaar terug in Gent

Nu al hét album van 2019: dat schreef het toonaangevende Songlines over 'Miri', het vijfde en laatste album van Bassekou Kouyate. Bassekou is een Malinese ngoni-speler die afstamt van een lange traditie van griots, traditionele zangers die al een paar generaties het Bamana-muziekgenre verspreiden. Sinds 2007 treedt hij overal ter wereld op met zijn band Ngoni Ba - “de kracht van de ngoni”. Op zaterdag 30 november kan je ze live aan het werk zien in De Centrale. Maak kennis met deze virtuoze snarenplukker.

Bassekou Kouyate werd geboren in 1966 in Garana, een klein en afgelegen dorp op honderden kilometers van de Malinese hoofdstad Bamako. Zijn leermeester en vader was legende Moustapha Kouyate, een gerespecteerde ngoniba-speler. De ngoniba is de iets grotere, viersnarige variant van een traditionele driesnarige ngoni. De West-Afrikaanse ngoni wordt al eeuwen aangeleerd van vader op zoon. Zo ontdekte zijn vader dat Bassekou een grote aanleg had voor het instrument. 

Yakare Damba, Bassekous moeder, was een traditionele wedding singer die bekend stond om haar krachtige heldere stemgeluid. Bassekou vertelt in een interview met de Nederlandse omroep VPRO dat zijn moeder zo’n krachtige stem had dat ze nooit een microfoon gebruikte. Yakare was erg succesvol in de Ségou-regio en zong op bijna elk huwelijksfeest. Ondersteund door haar man op de ngoni ging ze regelmatig op tour. 

“I felt a great affinity with him.” - blueslegende Taj Mahal

Toumani Diabaté
Eind jaren ‘70, nadat Moustapha overleden was, moest de 16-jarige Bassekou noodgedwongen zijn vader vervangen op tour met Yakare. Dat was meteen het startschot van zijn carrière. Hij verhuisde in de jaren ’80 naar Ségou en speelde daar in de groep van gitarist Cheikh Oumar en zijn vrouw. Bassekou Kouyaté experimenteerde met nieuwe technieken in de band van Oumar, en verhuisde samen met de band naar Bamako. Hier leerde hij Toumani Diabaté kennen een kora-speler die de traditionele muziek wou vernieuwen met westerse harmonieën en jazzinvloeden. Door die ontmoeting ontwikkelde Bassekou zijn eigen sound en voegde drie snaren toe aan zijn viersnarige ngoni. Rond die tijd introduceerde Bassekou ook nieuwe speeltechnieken voor de ngoni, geïnspireerd op die van de banjo. Ook ging hij onverwacht als eerste ngoni-speler ooit recht staan, net zoals een gitarist tijdens een concert.

The Symmetric Trio
Aan het einde van het decennia ging hij spelen bij het Toumani Diabaté’s Symmetric Orchestra. Na het grote succes van hun debuut werden Toumani Diabaté (kora), Keletigui Diabaté (balafon) en Bassekou Kouyate (ngoni) gevraagd om als trio te performen. The Symmetric Trio had een grote impact in Mali, want voordien werd zang als het belangrijkste onderdeel van muziek beschouwd. 

“Bassekou Kouyate moderniseerde een eeuwenoud genre.”

Kort daarna, in 1990, speelde Bassekou voor de eerste keer in België, op het folkfestival in Dranouter. Hij kwam in die periode in aanraking met invloeden die hij gebruikt in zijn huidige muziek. Hij leerde de Spaanse flamenco-groep ‘Ketama’ kennen, waardoor hij in aanraking kwam met ‘falseto’ en improvisatie. Even later werd Kouyate uitgenodigd in de Verenigde Staten voor een jaarlijkse samenkomst van banjospelers in het Tennessee Banjo Institute. 

Hier leerde hij de Afro-Amerikaanse bluesmuzikant Taj Mahal kennen. De twee kregen een zeer goede band en de bluesmuzikant vermoedde zelfs familie te zijn van de Kouyates. “Meeting Bassekou I began to think that my ancestors were Kouyates, they were griots in Mali. There was such a strong family resemblance and I felt a great affinity with him”, vertelde Taj Mahal. Concerten met Taj Mahal waren Bassekous eerste echte kennismaking met de blues, die hij later nog veel ging gebruiken in zijn eigen werk.

Midden jaren ’90 trouwde hij met “the Tina Turner of Mali”, Amy Sacko. Samen namen ze enkele cassettes op die erg gewild werden op plaatselijke huwelijksfeesten. In 1995 startte Bassekou samen met zijn vrouw de groep ‘Samaguera’. Ze deden verschillende tours in Europa en speelden zelfs enkele concerten in Japan.

Ngoni Ba
Kort daarna startte hij Ngoni Ba, een kwartet met verschillende soorten ngoni’s. Ngoni Ba bestaat uit zijn vrouw op zang, zijn twee zonen op de ngoniba en bas-ngoni, twee percussionisten en Bassekou zelf en Abou Sissoko op lead-ngoni. In 2007 kwam hun eerste, akoestische album ‘Segu Blue’ uit, waarmee de groep twee BBC Awards won: Best Album 2007 (by the critics) en Best African Artist. Voor hun volgende platen voegde de Malinees effectpedalen en elektrische gitaren toe aan zijn geluid, met het furieuze ‘Ba Power’ (2015) als hoogtepunt. 

In Mali ontketende Bassekou met zijn albums een heuse revival: een nieuwe generatie kreeg terug interesse voor traditionele muziek. Daar bovenop startte hij een kunstschool, waar iedereen ongeacht leeftijd terecht kan om ngoni te leren spelen. Er wordt ook traditionele dans, theater en andere podiumkunsten gegeven. Kouyate moderniseerde een eeuwenoud genre, zette een lange traditie van griots voort en voegde daar een eigen verfrissend geluid aan toe. Deze meesterlijke muzikant speelt na tien jaar opnieuw op Gentse bodem. Mis zijn concert op zaterdag 30 november in De Centrale niet. 

tekst: Marie Claesen

info & tickets
Vooruit & De Centrale present: Bassekou Kouyate 
za 30.11 - 20:00 Turbinezaal De Centrale
muziek / rock / folk
#fairsaturday