Naar de hoofdinhoud Naar de voettekst
Eric Minh Cuong Castaing © Fabien Breuil

Eric Minh Cuong Castaing over het beklijvende ‘L’ ge d’or

Tijdens WOMEN AND CHILDREN FIRST kan je de beklijvende dansperformance-annex-film ‘L’Âge d’or’ zien. De voorstelling is een choreografisch experiment, een ontmoeting tussen kinderen met een andere, vaak meer beperkte lichaamstaal en professionele dansers. Ontwerper en choreograaf Eric Minh Cuong Castaing over die samenwerking: “Elk kind heeft zijn of haar manier van bewegen. Dat willen we tonen in deze voorstelling. En dingen doen die jij en ik niet kunnen”. Wij vroegen aan Eric hoe de voorstelling juist tot stand kwam.

Eric Minh Cuong Castaing: “De meeste projecten zet je zelf in de steigers, maar soms komen die gewoon op je af. Zoals ‘L’Âge d’or’, dat drie jaar geleden ontstond na een voorstel van het Festival de Marseille. De organisatie gaf mij en mijn collega’s de kans om workshops te geven in het centrum Saint Thys, in Marseille. We ontmoetten daar kinderen met een beperking en dansten met hen. Ik had ook nog nooit gewerkt rond het thema beperking. Dat universum, die kinderen, hun uitdrukkingen, hun taal: het bleek moeilijk om contact te maken. Het bleef bij ‘maar’ een bezoek.”

“De volgende dag gingen we terug om de workshops verder te zetten. We begonnen met een kleine groep van jongens en meisjes tussen 7 en 10 jaar die allen een motorische beperking hebben: kinderen met dystonie - ongecontroleerde bewegingen - of met apathie, kinderen die net zeer weinig bewegen. We begonnen met een ‘aura-dans’: stel je een soort fictieve luchtlaag rond het lichaam voor waar we samen als het ware langs gleden. Zo maakten we beetje per beetje contact met hen. Dat was een ongelooflijke ervaring: wild, vrij, helder. Kinderen begonnen te glimlachen zodra er contact was. Hun manier van reageren veranderde voor onze ogen. Ook wij als dansers veranderden. Het was zo ontroerend, zo uniek - iedereen begon te huilen.”

“Diezelfde avond stelde ik mezelf als artiest een eenvoudige vraag: wat betekent dat juist, schoonheid? We waren compleet ondersteboven, onze esthetische evaluatieschema’s stonden op hun kop. Vanuit die vraag en ervaring begon ik na te denken over een concreet project. Eerst wou ik een film maken met de kinderen van Saint Thys. Pas daarna kwam een echte performance mét hen in me op. Uiteindelijk zou het een combinatie van de twee worden. Het was belangrijk om onze eigen gezamenlijke ervaring over te brengen naar een groep buitenstaanders, het publiek.”

“Het vergt veel vertrouwen en tijd om tot deze performance zelf te komen.” -

Eric Minh Cuong Castaing

Hoe gaan jullie in aanloop naar ‘L’Âge d’or’ aan de slag met de kinderen?

Eric: “We werken rond wat wij ‘specifieke dans’ noemen. Elk kind heeft eigenaardigheden, een ander lichaam, een andere lichamelijkheid ook, een eigen manier van bewegen. Er is één kind in de film die eruit ziet als een kleine baby: ze heeft een zeer flexibele rug en heeft een heel eigen, soepele manier van bewegen. Haar bewegingen zijn ook zeer muzikaal door de kleine kreten die ze slaakt. Haar vader, die zelf muzikant is, interageert met haar geluiden, haar bewegingen.”

“Een ander meisje met heel dunne spieren en broze botten en ledematen kan net heel weinig bewegen. Zij laat zich als het ware vallen op een van de dansers, die op zijn beurt luistert naar haar micro-bewegingen en ze uitvergroot. Er komen andere dansers bij en er ontstaat een soort rivier waarover het meisje kan glijden. De dansers vormen zo een verlengstuk van haar bewegingen, en zo ontstaat een nieuw lichaam. Dat is het centrale idee in ‘L’Âge d’or’, ook van het performance-gedeelte.”

Elke live uitvoering van ‘L’Âge d’or’ is anders. Hoe komt dat? 

Eric: “We gebruiken choreografische hulpmiddelen die aangepast zijn aan elk specifiek kind. Zo zijn wij, de dansers, eigenlijk eerder lichaamsprothesen. Maar die dansers zijn niet enkel hulpstukken, het zijn ook mensen in actie, in beweging. Ze reageren voortdurend op de bewegingen van de kinderen en passen zich constant aan. Ze maken die bewegingen ook leesbaar voor het publiek. Dat wekt empathie op: je verplaatst je als toeschouwer in het lichaam van de performer en het kind. Dat is een moeilijk en complex proces. Maar door het dansen en de inspanning, verandert de choreografie in iets plezierigs, in iets vreugdevol.”

“De kinderen openen als het ware de poorten naar een ander geheim universum. Als toeschouwer begin je zo voorbij hun beperking te kijken. Op dat moment krijgt ‘L’Âge d’or’ een bijna politieke dimensie: je verlaat een sociaal bepaald kader. En categoriseert niet langer: het is geen kind meer met een beperking maar een persoon met zijn of haar eigen manier van bewegen. Neem nu het meisje waarover ik het daarnet had: ze ligt aanvankelijk op haar rug, maar als ze rechtop zit verandert haar aanwezigheid. Alsof alle poriën van haar huid plots opengaan. Op dat moment wordt ze zichtbaar, leesbaar. Op dat moment wordt het kunst.”

‘L’Âge d’or’ startte in Marseille. Hoe was het voor jou om de voorstelling in andere steden en landen te brengen?

Eric: “Na Marseille trokken we naar Düsseldorf. We waren verbaasd hoe snel we daar tijdens de workshops met onze ‘tools’ aan de slag konden gaan. Gedurende twee jaar hebben we een eigen danstaal ontwikkeld met de kinderen van Saint Thys die we ook daar konden gebruiken. Ik als professionele danser en het kind - als amateur-danser - zaten al snel op eenzelfde niveau. In één uur tijd was iedereen ontspannen, konden we samen discussiëren over taal, ons lichaam, over contact en aanrakingen. Er ontstond een brug tussen hun en onze wereld.”

Wat is het verschil tussen de film en performance zelf?

De kinderen groeien, hun lichamen veranderen. De film mag dan wel iets statisch zijn, door de verschillende opvoeringen de voorbije jaren zie je hen transformeren van kind naar adolescent. Bepaalde bewegingen en houdingen verdwijnen na verloop van tijd, andere verschijnen. De film - eigenlijk een documentaire over het proces met de kinderen van Saint Thys - is natuurlijk ook fictie. Je ziet gigantische personages die gigantische bewegingen maken - een beetje als superhelden. Dat beeld wordt nog versneld in de montage. In de performance zelf zie je plots minieme lichamen die ultragevoelig zijn. Geen muziek, enkel tapijten.”

“Door de film zie je wel het hele proces achter de voorstelling. Die transparantie vind ik ontzettend belangrijk. Je beseft als toeschouwer dat dit meer is dan een voorstelling van 30 minuten. Er zit een hele organisatie achter: het centrum waar de kinderen verblijven, de ouders,... Het vergt veel vertrouwen en tijd om tot deze performance zelf te komen. Maar het resultaat is zo mooi om te zien.”

info & tickets

SHONEN / ERIC MINH CUONG CASTAING - ‘L’Âge d’or’ 
do 05 t.e.m. za 07.03 - Dansstudio
tijdens WOMEN & CHILDREN FIRST